Etymologie, Etimología, Étymologie, Etimologia, Etymology, (griech.) etymología, (lat.) etymologia, (esper.) etimologio
NL Königreich der Niederlande, Reino de los Países Bajos, Royaume des Pays-Bas, Regno dei Paesi Bassi, Kingdom of the Netherlands, (esper.) Niederlando
Ismus, Ismo, Isme, Ismo, Ism, (esper.) ismoj
IT-Ismen

A

B

C

contrabande (W3)

Dt. "Konterbande", span. "contrabando", frz. "contrebande", lux. "Konterband", ndl. "Contrabande", engl. "contraband" = dt. "Schmuggelgut" kommt von ital. "contra bando" = dt. "gegen die Verordnung", "gegen das Verkündete".

Das ital. "contra bando" setzt sich zusammen aus "contra" = dt. "gegen" und "bando" = dt. "gesetzliche Vorschrift". Die Konterbande ist also keine "Bande, die gegen etwas ist" sondern "etwas, das einer Vorschrift widerspricht". Mit der Zeit verengte sich die Bedeutung auf das "Schmuggelgut", das ja auch gegen das Gesetz ist.

Als "ban", "bann" bezeichneten die Franken zahlreiche Verbote. Die in Zusammenhang damit stehenden Worte sind also letztlich Germanismen. Im Französischen und Italienischen blieb das Wort (ital. "bando") mit der Bedeutung "in öffentlicher und feierlicher Weise verkündetes Edikt" erhalten. Aus dem Italienischen wurde "bando" ins Spanische (Kastilische) übernommen. Insbesonder bezeichnete es einen Erlass oder Proklamation die strenge Strafen für diejenigen vorsah, die Waren aus dem Ausland einführten, ohne die entsprechenden Steuern an die Krone zu zahlen. Damit wurde gegen die königliche Seite verstoßen und man beging das Verbrechen des "Schmuggels" (span. "contrabando").

Das dt. "banal" = "alltäglich", "unbedeutend" wurde Ende des 19. Jh. aus frz. "banal" entlehnt. Das altfrz. "ban" = dt. "Bann" bezeichnete zunächst etwas, das zum Allgemeinbesitz", "Rechtsgebiet", "als gemeinnützig" erklärt wurde, und bezog sich auf Sachen und Grundstücke, die in einem Gerichtsbezirk allen gehörten. Aus der Bedeutung "allgemein" entwickelte sich über die Bedeutung "ohne besonderen Eigenwert" der heutige Sinn. Das Substantuv dt. "Banalität" = dt. "Gemeinplatz" kam im 19. Jh. nach dem Vorbild von frz. "banalité" auf. Das altfrz. "ban" ist ein Überbleibsel von altfränk. "*ban", der Entsprechung von althdt. "ban" = dt. "Bann".



(E?)(L?) https://www.academia.edu/76930078/Nederlandse_woorden_wereldwijd

"contrabande" = "smokkelwaar" - Sranantongo "kontraban".


(E?)(L?) https://etymologie.nl/

"contrabande" zn. "smokkelwaar"

categorie: leenwoord

Vnnl. "contrebande" = "verboden waar" [1634; WNT lorrendraaier], waren van contrabande [1679; WNT patroon]; in het Nieuwnederlands soms als bn. in contrabande waaren [1729; Halma] of als zn. mv. contrabanden [1783; Winkelman].

Ontleend aan Frans "contrebande" [ca. 1520] - Italiaans "chontrabando" [1291], "contrabbando" [1503], een samenstelling van "contra" = "tegen" (zie "contra") en "bando" = "wetsvoorschrift" (zie "bandiet").

Literatuur: De Bruijn-van der Helm 1992


(E?)(L?) https://etymologiebank.nl/trefwoord/contrabande

...
"contrabande" zn. "smokkelwaar"

Vnnl. "contrebande" - "verboden waar" [1634; WNT lorrendraaier], waren van contrabande [1679; WNT patroon]; in het Nieuwnederlands soms als bn. in "contrabande waaren" [1729; Halma] of als zn. mv. contrabanden [1783; Winkelman].

Ontleend aan Frans "contrebande" [ca. 1520] - Italiaans "chontrabando" [1291], "contrabbando" [1503], een samenstelling van "contra" = "tegen" (zie "contra") en "bando" = "wetsvoorschrift" (zie "bandiet").

Lit.: De Bruijn-van der Helm 1992
...


(E?)(L?) http://anw.inl.nl/article/contrabande

"contrabande" ((vooral) in Nederland)

goederen die illegaal van de ene plaats naar de andere gebracht worden; smokkelwaar
...


(E?)(L?) https://uitleenwoordenbank.ivdnt.org/index.php/uitleen/zoek_gecombineerd_cached?sort=alf&initiaal=C

"contrabande" ["smokkelwaar"]

zelfstandig naamwoord ; datering: 1643;

thema: handel


(E?)(L?) https://uitleenwoordenbank.ivdnt.org/resources/2001.pdf

"contrabande" = "smokkelwaar", 1643 [De Bruijn Tw. 10] - FRANS [aus dem Französischen]


(E?)(L?) https://onzetaal.nl/schatkamer/lezen/woorden/woordenschat/contrabande/

"contrabande"

Citaat

“Erotische en pornografische publicaties waren tussen de twee wereldoorlogen contrabande, nu vergelijkbaar met de handel in drugs.”

(Bron: ‘Het gebeurde ook bij ons!’ – Jaap Timmers, Noordhollands Dagblad, 19 oktober 2020)

Betekenis: "smokkelwaar"

Woordfeit

"Contrabande" is vanuit het Frans ("contrebande") in het Nederlands terechtgekomen, maar het bestaat eigenlijk uit twee Italiaanse woorden. "Contra" betekent "tegen" en "bando" is een "wetsvoorschrift": "contrabande", "smokkelwaar", is in strijd met de wet.

"Contra" en "bando" hebben een Latijnse basis: "bannum" is in het middeleeuws Latijn een "rechtsgebied" en het bijbehorende werkwoord "bannire" betekent ‘voor het gerecht dagen’ of ‘verbannen, iemand de toegang tot een rechtsgebied ontzeggen’. Het Latijnse bannire is op zijn beurt weer ontleend aan een Germaans woord, dat in het Nederlands nog voortleeft in ban en verbannen. En via het Italiaanse bandito ‘verbannene’ heeft het ook de bandiet opgeleverd. Het verband tussen bandieten en smokkelwaar is dus niet toevallig.


(E?)(L?) https://adcs.home.xs4all.nl/woordenweb/c/contra.htm

"-contr-" L : "contra" - "tegenover", "contrarius" - "tegenover gelegen"
Nederlands betekenis Engels Frans
anticonceptie­middel voorbehoed­middel contra­ceptive contraceptif
contrabande smokkelwaar contraband contrebande
contrabas grote basviool contrabass contrebasse
contradictio in terminis tegenspraak in woorden, bv "grijze veelkleurige dampen" contradiction in terms contradiction dans les termes
contragewich tegengewicht counterbalance contrepoids
contramine tegenmijn; tegenstreving countermine contre-mine
contrapunt samen­voeging van melodieën tot polyfoon stuk counterpoint contrepoint
- tegengestelde contrary contraire
contrast tegenstelling contrast contraste
contrei landstreek country contrée
controleren (contre-roller) toezicht houden; nagaan (afschrift houden) control contrôler
controverse strijdvraag controversy controverse
namaak counterfeit contrefaçon
in strijd met counter to à l'encontre de
ontmoeten encounter rencontrer



(E1)(L1) http://adcs.home.xs4all.nl/woordenweb/b/bannum.htm

"-ban-" L : "bannum" - "afkondiging", "verbod"


Erstellt: 2023-07

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z