Etymologie, Etimología, Étymologie, Etimologia, Etymology, (griech.) etymología, (lat.) etymologia, (esper.) etimologio
NL Königreich der Niederlande, Reino de los Países Bajos, Royaume des Pays-Bas, Regno dei Paesi Bassi, Kingdom of the Netherlands, (esper.) Niederlando
Essay, Ensayo, Essai, Saggio, Essay, (esper.) Eseo

A

B

C

D

E

essay (W3)

Der Ausdruck dt. "Essay", span. "Ensayo", frz. "Essai", ndl. "essay", ital. "Saggio", engl. "Essay", (wörtlich = dt. "Versuch"), (2. Hälfte des 19. Jh.) zu engl. "essay", zu mfrz. "essai" (= dt. "Versuch", "Abhandlung"), zu ital. "saggio", span. "ensayo" geht zurück auf spätlat. "exagium" = dt. "das Wägen", "das Abwägen", "das Gewicht". Ursprünglich bezeichnete es die "die Schrotproben, welche die Kaiser des 5. Jh. sich von jedem neuen Münzschlag vorlegen ließen". Zu Grunde liegt das Verb lat. "exigere" = dt. "prüfen", "untersuchen", "beurteilen", "abwiegen", "erwägen".

Das Verb lat. "exigere" = dt. "erwägen", "überlegen" setzt sich seinerseits zusammen aus lat. "ex-" = dt. "aus", "heraus" und lat. "agere" = dt. "treiben", "führen", "handeln". Das lat. "agere" basiert wiederum auf griech. "ágein" = dt. "führen". Es findet sich u.a. in dt. "Demagoge", "Pädagoge", "Synagoge", "Stratege". Als Wurzel wird ide. "*ag-" = dt. "mit geschwungenen Armen treiben" postuliert.

(E?)(L?) https://etymologie.nl/

"essay" zn. 'verklarend of betogend opstel'

categorie: leenwoord, bedenker bekend

Nnl. "essay" 'id.' [1769; WNT Aanv.].

Ontleend aan Engels "essay" 'opstel' [1597; OED] - Frans "essai" 'opstel' [1575], eerder al 'poging' [1140; Rey] - Laatlatijn "exagium" 'weging', afleiding van "exigere" 'afmeten, afwegen, onderzoeken', zie "exact".

De Franse schrijver Michel de Montaigne publiceerde in 1575-80 zijn bundel opstellen onder de titel "Les Essais", doelend op de 'toetsing' van zijn oordeel aan alle gelegenheden die het leven hem bood. De Britse filosoof en politicus Sir Francis Bacon volgde hem daarin na en gaf in 1597 zijn opstellen de titel "Essayes". De oudere Franse betekenis 'poging, proeve (in het bijzonder van edele metalen)' is nog te vinden in de Middelnederlandse vormen "assaye", "assaai", "essaai", en bij Kiliaan "assay", "essay".

"essayist" zn. 'schrijver van essays'. Nnl. "essayist" "wie proeven neemt, of verhandelingen schrijft" [1863; Kramers]. Ontleend aan Engels "essayist" 'schrijver van essays' [1609; OED], een afleiding van "essay".


(E?)(L?) https://www.etymologiebank.nl/trefwoord/essay

ESSAY - (VERKLAREND OF BETOGEND OPSTEL)

ETYMOLOGISCHE (STANDAARD)WERKEN

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009)

Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

"essay" zn. ‘verklarend of betogend opstel’

Nnl. "essay" ‘id.’ [1769; WNT Aanv.].

Ontleend aan Engels "essay" ‘opstel’ [1597; OED] - Frans "essai" ‘opstel’ [1575], eerder al ‘poging’ [1140; Rey] - Laatlatijn "exagium" ‘weging’, afleiding van "exigere" ‘afmeten, afwegen, onderzoeken’, zie "exact".

De Franse schrijver Michel de Montaigne publiceerde in 1575-80 zijn bundel opstellen onder de titel "Les Essais", doelend op de ‘toetsing’ van zijn oordeel aan alle gelegenheden die het leven hem bood. De Britse filosoof en politicus Sir Francis Bacon volgde hem daarin na en gaf in 1597 zijn opstellen de titel "Essayes". De oudere Franse betekenis ‘poging, proeve (in het bijzonder van edele metalen)’ is nog te vinden in de Middelnederlandse vormen "assaye", "assaai", "essaai", en bij Kiliaan "assay", "essay".

"essayist" zn. ‘schrijver van essays’. Nnl. "essayist" “wie proeven neemt, of verhandelingen schrijft” [1863; Kramers]. Ontleend aan Engels "essayist" ‘schrijver van essays’ [1609; OED], een afleiding van "essay".

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

"essay" [opstel] {1926-1950} - engels "essay" - oudfrans "essai" (vgl. "essayeren").

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

"essay" znw. o. ‘proeve, niet te korte voor een ruim publiek bestemde verhandeling’ - ne. "essay" - nfra. "essai" afl. van het ww. "essayer" ‘beproeven’ - vulg. lat. "*exagiare" ‘afwegen’. — In de 16de eeuw bet. ne. "essay" nog ‘onafgewerkte verhandeling’.
...


(E?)(L?) https://anw.ivdnt.org/article/essay

essay Spelling en flexie


(E?)(L?) https://adcs.home.xs4all.nl/woordenweb/e/ex.htm

"e-", "ex-"

L : "ex" - ndl. "uit"
...
ndl. "essay", ndl. "opstel", "verhandeling", engl. "essay", frz. "essai"


Erstellt: 2022-05

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z