Etymologie, Etimología, Étymologie, Etimologia, Etymology, (griech.) etymología, (lat.) etymologia, (esper.) etimologio
LU Luxemburg, Luxemburgo, Luxembourg, Lussemburgo, Luxembourg, (esper.) Luksemburgo
Orthographie / Rechtschreibung, Ortografía, Orthographe, Ortografia, Orthography, (esper.) ortografio

education.lu - LO
Lëtzebuerger Orthografie

Hei kënnt Dir Iech déi offiziell Lëtzebuerger Orthografie als PDF-Datei eroflueden.

Nieft dem Haapttext vun der Orthografie huet den ZLS och nach zwee Hëllefsdokumenter fir Iech: eng Kéier e preziist Iwwersiichtsdokument, wou all aktualiséiert Reegel genee erkläert gëtt, an eng kompakt Versioun vum Iwwersiichtsdokument, wou der déi wichtegst Ännerungen op zwou Säite kënnt noliesen.

D’Lëtzebuerger Orthografie reegelt offiziell d’Schreifweis vun der Lëtzebuerger Sprooch fir d’Beräicher, fir déi de Lëtzebuerger Staat zoustänneg ass (Administratiounen, Schoulen). Doduerch dréit se zum Vereenheetleche vun der Schreifweis bäi an hëlleft all deenen, déi sech un der offizieller Orthografie wëllen orientéieren. Déi heite Reegele leeën d’Schreifweis vun alen an neie Wierder fest a klären och d’Integratioun vu Wierder aus anere Sproochen. Natierlech ass et méiglech, eng friem Originalschreifweis bäizebehalen an e Wuert als Zitatwuert ze benotzen. D’Schreifweise vun Nimm kënne vun den offizielle Reegelen ofwäichen.

• 1. D’Vokaler a, i, o an u
• 1.1. D'Quantitéitsreegel
• 1.2 Déi laang geschwate Vokaler a, i, o an u
• 1.3 Déi kuerz geschwate Vokaler a, i, o an u
• 1.4 Zesummefaassung vun de Basisreegele fir d’Vokaler a, i, o an u
• 1.5 Zesummegesate Wierder
• 1.6 Aner Wuertbildungen
• 2. De Vokal e
• 2.0 Aleedung
• 2.1 De laangen e: ee
• 2.2 De kuerzen e
• 2.3 Den net geschwaten e an den Apostroph
• 2.4 Zesummefaassung vun de Basisreegele fir de Vokal e
• 3. D’Diphthongen
• 3.1 D’Diphthongen am Lëtzebuergeschen
• 3.2 D’r-Reegel: u, i, o an ä virum r
• 4. D’Konsonanten
• 4.1 Eenzel oder duebel geschriwwene Konsonant
• 4.2 De Laut um Enn vum Wuert
• 4.3 Verschidde Konsonante mat spezielle Reegelen
• 4.4 E Verbindungs-s, -en oder -n
• 4.5 Den t um Enn vu Prepositiounen
• 5. D’Verben
• 5.1 De Stammprinzip
• 5.2 D’Quantitéitsreegel vun de Vokaler
• 5.3 De Konsonant um Enn vum Verb
• 6. D’n-Reegel
• 6.1 Allgemeng Reegel
• 6.2 Fakultativen n
• 6.3 Den n bei Nimm vu Persounen oder Marken
• 6.4 Den n bei geografeschen Nimm
• 7. D’Friemwierder
• 7.1 Allgemeng Reegelen
• 7.2 Franséisch Wierder
• 7.3 Englesch Wierder
• 7.4 Griichesch a laténgesch Wierder
• 7.5 Zesummegesate Friemwierder aus verschiddene Sproochen
• 8. D’Grouss- a Klengschreiwung
• Substantiven, Nimm an de Sazufank gi groussgeschriwwen.
• 8.1 Substantiven a Substantivéierungen
• 8.2 Fest Verbindunge mat Substantiven
• 8.3 D’Dageszäiten an d’Wochendeeg
• 8.4 Eenzel Buschtawen a Buschtawegruppen
• 8.5 Ofkierzungen
• 8.6 D’Zuelen an d’Zueladjektiven
• 8.7 D’Nimm an d’Titelen
• 9. D’Getrennt- an Zesummeschreiwung
• 9.1 D’Substantiven
• 9.2 De Brochdeel vun enger Mooss
• 9.3 D’Adjektiven
• 9.4 D’Verben
• 9.5 Adverben, Konjunktiounen, Prepositiounen a Pronomen
• 9.6 Verbindunge mat Zuelen, Ofkierzungen, eenzele Buschtawen, Opzielungen
• 10. D’Interpunktioun
• 10.1 Iwwerbléck
• 10.2 Markéierung vum Enn vum Saz
• 10.3 Markéierung vu Sazdeeler
• 10.4 D’Zeeche fir d’direkt Ried
• 10.5 Weider Zeechen
• 11. D'Buschtawen an d'Lauter
• Dës Iwwersiicht orientéiert sech un de Prinzipie vun der Internationaler Phoneetescher Associatioun (IPA) an ass fir d'Lëtzebuergescht ausgeschafft gi vun:
• Gilles, Peter & Trouvain, Jürgen (2013): [Illustrations of the IPA] Luxembourgish. Journal of the International Phonetic Association 43: 67-74.
• Méi Informatioune fënnt een och um Fuerschungsportal infolux vum Institut fir lëtzebuergesch Sprooch- a Literaturwëssenschaft op der Universitéit Lëtzebuerg:
• https://infolux.uni.lu/phonetik/lautstruktur-des-luxemburgischen/
• 11. Wéi eng Buschtawe sti fir wéi eng Lauter?
• 12. Iwwerbléck vun de Konsonanten am Lëtzebuergeschen
• 12.0 Iwwerbléck
• 12.1 Obstruenten
• 12.2 Sonoranten
• 13. Iwwerbléck vun de Vokaler am Lëtzebuergeschen
• 13.1 Monophthongen
• 13.2 Diphthongen

D'Lëtzebuerger Orthografie als PDF

vimeo.com - Lrs
Lëtzebuergesch richteg schreiwen

Fir den Zougang zur Lëtzebuerger Orthografie esou einfach ewéi méiglech ze maachen, huet den Zenter fir d’Lëtzebuerger Sprooch am Ganzen 30 Videoen ausgeschafft, an deene jeeweils d’Quintessenz vun de wichtegsten Orthografiesreegele gewisen an erkläert gëtt, ouni awer op Spezialfäll an Ausnamen anzegoen. Déi éischt 23 Videoe stinn dem Utilisateur elo schonn zur Verfügung a behandelen, nieft zwee allgemengen Erklärungsvideoen, dee lëtzebuergesche Volet vun den Orthografiesreegelen.

Weider 7 Videoen, bei deenen et virun allem ëm den Ëmgang mat Wierder aus anere Sprooche geet, kommen deemnächst no.

1 - 12 of 23

• Aleedung 1 - D'Vokalen an d'Konsonanten
• Wouduerch ënnerscheeden sech eigentlech Vokalen a Konsonanten? Wat kënnen déi eng, wat déi aner net kënnen? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Aleedung 2 - Déi betounte Silb
• Déi geschriwwe Sprooch hëlleft dem An dacks, déi betount Silb am Wuert ze erkennen. Mee wéi ass et bei där geschwater Sprooch? Wat mécht een, wann d’Ouer déi betount Silb net erkennt? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 3 - Déi kuerz geschwate Vokalen a, i, o an u
• Wat zeechent dee kuerze Vokal aus? A wéi passen d’Konsonanten sech un dee kuerze Vokal un? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 4 - Déi laang geschwate Vokalen a, i, o an u
• Wéi funktionéiert d’Zesummespill vum laange Vokal mat de Konsonanten hannendrun? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 5 - De Vokal e: e an ee
• Vu 4 e-Fäll, déi et am Lëtzebuergesche gëtt, ginn hei deen einfachen e an dee laangen ee beliicht. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 6 - De Vokal e: é an ë
• Hei ginn déi 2 e-Fäll opgegraff, déi nach iwweregbleiwen: den e mat Accent aigu an den e mat Treema. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 7 - Extrafall i an u virum r
• Wat ass eigentlech mat deem schwaach gehéierten e, deen een a Wierder mat i virum r oder mat u virum r héiert? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 8 - Extrafall ä virum r
• Gëllt beim ä virum r déi selwecht Reegel ewéi beim i an u virum r? Oder huet den ä virum r eege Reegelen? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 9 - D'Vokalkoppelen
• Wat zeechent eng Vokalkoppel aus a wéi vill där Koppele gëtt et am Lëtzebuergeschen? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 10 - D'Konsonante k an z
• Wou stinn de k an den z an de Wierder a wéi passen se sech dem kuerzen oder laange Vokal un? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 11 - De Konsonant g
• G ass net gläich g am Lëtzebuergeschen! Op d’mannst net am Geschwaten! Hei ginn d’Ënnerscheeder erkläert. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 12 - De Konsonant h
• De lëtzebuergeschen h muss een am Prinzip héieren, fir datt een e schreift. E gëtt net geholl, fir e Vokal laang ze maachen. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir
• Reegel 13 - D'Konsonanten f, v a w
• Wat schreift een dann elo: f, v oder w? Hei eng Upak fir déi wichtegst Fäll. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 14 - Konsonanten um Enn vum Wuert
• Et schreift een am Prinzip ëmmer dee Konsonant, deen een héiert? De Konsonant um Enn vum Wuert kann deemno jee no Fall wiesselen? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 15 - D'n-Reegel, Deel 1
• Den n gëtt am Prinzip nëmmen da geschriwwen, wann een en och iwwerem Schwätzen tëschent de Wierder seet. Hei gëtt et elo den Detail dozou. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 16 - D'n-Reegel, Deel 2
• Wéi bei quasi all Reegel gëtt et och bei der n-Reegel e puer extra Fäll. Déi ginn hei am zweeten Deel beliicht. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 17 - De fakultative Konsonant n
• Bei de Wierder aus dëser Reegel huet een de Choix: Den n halen oder ewechloossen! Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 18 - Extrafall r
• Och wann een en am Wuert net héiert, géif de Buschtaf r no ie an ue dacks gär geschriwwe ginn! Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 19 - De mëll geschwate Konsonant s
• Wat zeechent dee mëll geschwate Konsonant s aus? Wou kann en am Wuert stoen? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 20 - De schaarf geschwate Konsonant s
• Wat mécht dee schaarf geschwate Konsonant s aus? Wéini muss en eenzel a wéini muss en duebel geschriwwe ginn? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 21 - Extrafäll um Enn vum Wuert
• Fält vun engem duebele Konsonant um Enn vun der Grondform eigentlech een ewech, wann, jee no Fall, um Enn vum Wuert aner Konsonante bäikommen? Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 22 - D'Verben, Deel 1
• D’Verbe reegele sech schéi konsequent iwwer d’Basisreegele vun de Vokalen an de Konsonanten. Iwwer d‘Verbe kann een also gutt säin orthografescht Wëssen testen, wéi hei beim éischten Deel. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir d'Orthografie ze üben, kënnt Dir den Ortho-Trainer vum ZLS benotzen: https://ortho.lod.lu/
• Reegel 23 - D'Verben, Deel 2
• Och mam zweeten Deel vun de Verbe kann ee säin orthografescht Wëssen opfrëschen, dat een aus de Basisreegele huet. Hei fannt Dir déi komplett Reegelen: https://portal.education.lu/zls/orthografie Fir